Column: Majestueuze monarchvlinders op Aruba!

Mensen worden van de meeste insectensoorten niet blij. Zo kunnen wespen voor een ware terreur zorgen als je op een zomerse dag op een terrasje een mierzoete dame blanche naar binnen aan het slobberen bent. Muggen kunnen er ook wat van. Zij zorgen ervoor dat je ’s nachts met moeite in slaap dompelt en als je dan eenmaal in dromenland verkeert, beleven motten een paar meter verderop in je klerenkast een feestmaal aan je Armani-maatpakken. Maar er zijn uitzonderingen. Vlinders bijvoorbeeld. Vlinders worden door mensen hoog geadoreerd. Helaas heeft dit met de hoge aaibaarheidsfactor van deze beestjes te maken. Mensen smelten nou eenmaal bij schoonheid en vertedering. Lelijke dieren kunnen doorgaans op minder sympathie rekenen. Vlinders fladderen als fraai gekleurde bloemen door fris ruikende tuintjes en parkjes. Tja, dan heb je al snel de hearts and minds van mensen aan je zijde.

Monarchvlinder

Koninklijk

Uiteraard is het zonovergoten Aruba ook gezegend met een heel arsenaal aan vlinders. In totaal negenentwintig verschillende soorten. Daar zit van alles bij. Grote vlinders, kleine vlinders, inktzwarte vlinders en vlinders die zich alle kleuren van de regenboog toegeëigend hebben. Met zwarte vlinders zijn de bijgelovige Arubanen overigens niet zo blij. Het binnenvliegen van een zwarte of grijze vlinder in je woning wordt namelijk gezien als een voorbode van de dood. Van het hele zwikje vlinders op One Happy Island is er uiteindelijk één brutaal op de troon gaan zitten. Heeft één vlindersoort de rest van zijn soortgenoten tot zijn nederige hofhouding gedegradeerd. Heeft één vlindersoort exceptionele eigenschappen. De monarchvlinder! De monarchvlinder is gespoten in de kleuren van ons nationale koningshuis waarbij het vleugeloppervlak verdeeld wordt in cellen door de zwarte vleugeladering. Om het beest in de lucht te houden, hebben de vleugels een spanwijdte van maar liefst tien centimeter. Evenals alle andere vlindersoorten doorloopt de monarchvlinder de wonderbaarlijke gedaanteverwisseling van ei, rups, pop tot uiteindelijk vlinder.

Verwende kleuters

Iedere vlindersoort kiest een bepaalde plantensoort als waardplant, een plant waarop ze hun eitjes leggen en waar de rupsen uitkomen. Het woord ‘waard’ is middeleeuws en betekent ‘gast’. De monarchvlinder is alleen in de zijdeplant geïnteresseerd. De rupsen van het kleurrijke insect gedragen zich als verwende kleuters die niets lusten, alleen maar de blaadjes van de zijdeplant. Iedere andere diersoort die zich aan de zijdeplant vergrijpt, valt een paar tellen later, morsdood neer. Het plantje is namelijk bijzonder giftig. De rupsen van de monarchvlinder kunnen de giftige blaadjes echter goed hebben en slobberen er zóvéél van op dat ze uiteindelijk er zelf óók giftig van worden. Handig voor het lijfsbehoud, want de kans dat monarchvlinders gepredeerd worden is derhalve klein. Als de rups zich helemaal heeft volgevreten, wordt hij omzwachteld als een mummie en verandert daardoor in een pop. De poppen van de monarchvlinders zijn uitzonderlijk mooi en zien eruit als exclusieve juwelen met gouden decoraties. Aan deze koninklijke schoonheid hebben de monarchvlinders hun naam te danken.

Mercedes

‘Zoals de waard(plant) is, vertrouwt hij zijn gasten’; is een mooi gezegde. De gasten van de zijdeplant zijn prima te vertrouwen, ondanks het feit dat de rupsen een flink deel van de blaadjes wegknagen, zal de zijdeplant niet gaan hemelen, echter de eigenaren van de tuintjes waarop de zijdeplanten wortelschieten, zijn minder goed te vertrouwen. De zijdeplant wordt namelijk op Aruba als onkruid gezien dat men liever kwijt dan rijk is. Maar wat is eigenlijk onkruid? Als je de Dikke van Dale erop naslaat, leer je dat onkruid planten zijn die op een bepaalde plaats groeien waar ze niet gewenst zijn. In principe kan iedere plant dus doorgaan voor onkruid. Al denk ik dat als je een Shenzhen Nongke orchidee voor onkruid aanziet en hem met huid en haar in de groencontainer kiepert, je wel een duur foutje maakt. Je gooit dan twee dikke Mercedessen weg; één enkel plantje is meer dan tweehonderdduizend euro waard. Twee tonnetjes? Jazeker. Een heel legertje Chinese botanici heeft namelijk een decennialang dag en nacht aan de ontwikkeling van dit exclusieve orchideetje gewerkt en deze Chinese bloemknutselaars staan doorgaans niet voor een paar roebels per uur op de loonlijst.

Drankorgels

Het feit dat veel Arubanen massaal zijdeplanten aan het rooien zijn, komt de populatie ‘monarchen’ niet ten goede. De aantallen zijn de laatste jaren dan ook sterk gedecimeerd. Van zoveel rampspoed zouden de monarchvlinders bijna aan de drank gaan. Sommige vlinders ontpoppen zich in het dagelijkse leven daadwerkelijk als drankorgels. Niet dat ze naar de fles grijpen, maar zich wel gulzig vergrijpen aan het sap van rotte vruchten waar vergisting in heeft plaatsgevonden waardoor alcohol is ontstaan. Lichte dronkenschap verlengt de reactietijd en wordt in de natuur genadeloos afgestraft. Vlinders kunnen zelfs zo laveloos worden dat ze niet meer kunnen wegvliegen voor predatoren.

Monarchvlinder op bloem

Oranje sneeuw

De monarchvlinder op Aruba heeft in Noord-Amerika een volle neef wonen, die het maar beter niet het op een zuipen kan zetten. Van deze monarchvlindersoort wordt namelijk bijna een bovenvlinderlijke prestatie verlangd. De Noord-Amerikaanse monarchvlinders houden namelijk niet van de vrieskou van het noorden en trekken in de winter naar tropisch Mexico. Een reisje van vijfduizend kilometer. Het terrein van het Mexicaanse zomerkamp is echter bijzonder klein. Alle honderdtwintig miljoen monarchvlinders die normaal resideren in Canada en de Verenigde Staten, twee landen met een totale oppervlakte van tweeduizend miljoen voetbalvelden, verzamelen zich uiteindelijk op een paar heuveltjes in Mexico met een oppervlakte van slechts drie voetbalvelden.

Heel druk

Tja, dan wordt het druk. Heel druk! Het lijkt dan net of de bomen en planten waar de vlinders massaal op landen, bedekt zijn met een dik pak sneeuw. Oranje sneeuw. De gigantische reis die de monarchvlinders maken en het feit dat ze een piepklein gebied in Mexico al miljoenen jaren blindelings weten te vinden, is één van de grootste natuurwonderen van de wereld. Maar evenals op Aruba liggen de zijdeplanten in Noord-Amerika onder zwaar vuur. In Amerika hebben namelijk plantenveredelaars zo met het DNA van maïsplanten lopen rommelen dat deze volledig ongevoelig zijn geworden voor onkruidverdelgers. Goed nieuws voor de maïsplant, minder goed nieuws voor de als onkruid aangemerkte zijdeplanten, die delven hierdoor namelijk letterlijk het onderspit. En daarmee ook de monarchvlinders!

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Aruba