De geschiedenis van Aruba

Aruba kent een turbulente en boeiende geschiedenis. Verschillende volkeren hebben het eiland kortere of langere tijd bewoond en hun stempel op de geschiedenis van Aruba gedrukt. De slavernij heeft in het Caribische gebied een grote rol gespeeld, echter door het ontbreken van plantages op Aruba zijn er niet veel slaven tewerk gesteld op het eiland.

De ontdekking van goud en de olie-industrie hebben de ontwikkeling van Aruba in een stroomversnelling gebracht. Het goud is nu grotendeels gedolven en de olie-industrie staat op een laag pitje maar Aruba heeft de laatste decennia een nieuwe goudader aangeboord: het toerisme. Jaarlijks ontvangt het meer dan één miljoen bezoekers en is daarmee een van de best bezochte Caribische bestemmingen. De meeste toeristen (73,3% in 2018) komen uit Noord-Amerika. In 2018 is Aruba bezocht door 40.231 Nederlanders.

De meeste toeristen gaan naar Aruba op vakantie voor de fraaie stranden.

Over de oorsprong van de naam Aruba bestaan veel theorieën. Op een kaart uit 1562 staat de naam Orua. Dit is de eerste naam die beschreven is en die een beetje op Aruba lijkt.

Ontstaan van Aruba

Ongeveer 100 miljoen jaar geleden is Aruba ontstaan als gevolg van enorme onderzeese lava uitbarstingen. Vervolgens werd 60 miljoen jaar geleden een enorme landmassa boven het wateroppervlakte uitgetild. De wind en het regenwater hebben daaropvolgend miljoenen jaren op het gesteente ingebeukt met als gevolg dat het landschapvan Aruba aanzienlijk is afgeplat.

Een derde van het eiland bestaat uit vulkanisch gesteente maar het grootste deel van Aruba bestaat uit kalksteen. Deze kalksteen is ontstaan als gevolg de afzetting van kalk door de poliepen van steenkoraal. Op Aruba komt een uniek stollingsgesteente voor: het zogenaamde Hooiberggiet. Hooiberggiet is een soort graniet en is betoverend groen van kleur. Het is overigens wel aardig om je te realiseren dat in de tijd dat de dinosauriërs over de aardbol renden, Aruba nog niet bestond.

Aruba heeft een schitterende kustlijn.

Indianen

Reeds een paar duizend jaar voor onze jaartelling woonden er al mensen op Aruba. De indianen van Zuid-Amerika hadden zich in die tijd over het Caribische gebied verspreid. Het Caribische gebied is vernoemd naar de Carib-indianen.

De eerste groepen indianen leefden als semi-nomaden op Aruba, zich voedend met de dieren van de zee. Latere groepen, waaronder de Arawak-taalgroep, hadden een vaste verblijfplaats en bedreven ook landbouw naast de visserij. Archeologische vondsen en rotstekeningen op Aruba herinneren aan het Indiaanse verleden. Aruba werd niet bevolkt door duizenden indianen, hooguit een paar honderd. Toen de Spanjaarden Aruba ontdekten leefden de indianen overigens nog in het 'stenen tijdperk'. 

In de grot Fontein Cave in het Arikok Nationaal Park kun je een aantal fraaie rotstekeningen van indianen bewonderen. Wij hebben Fontein Cave natuurlijk ook bezocht en het is echt de moeite waard om deze grot en de tekeningen te gaan bekijken als je op vakantie bent op Aruba.

Spanjaarden

In 1499 zette volgens de overlevering de Spanjaard Alonso de Ojedo als eerste Europeaan voet op Bonaire en Curaçao. Of hij in die tijd ook Aruba bezocht is niet zeker. 1499 is in ieder geval een belangrijk jaartal in de geschiedenis van Aruba. In dat jaar verscheen het eiland voor het eerst op de ‘Mapa Mudi’, de beroemde wereldkaart van Juan de la Costa. Voor de Arubanen geldt dit jaartal als het begin van hun geschiedenis. Vanaf 1499 begon dus de kolonisatie van de Benedenwindse Eilanden door de Spanjaarden.

Omdat de Spanjaarden in vergelijking met de indianen op Aruba, Bonaire en Curaçao maar kleine mensen waren noemden de Spanjaarden de eilanden islas de los gigantes (eilanden van de reuzen). Later kwamen de Spanjaarden erachter dat er geen goud en geen bruikbare landbouwgronden op Aruba, Bonaire en Curaçao waren en toen noemden ze de eilanden islas inutile (nutteloze eilanden). Alle indianen werden vervolgens door de Spanjaarden van de eilanden afgevoerd en te werk gesteld in de Spaanse kopermijnen en op de suikerplantages van Hispaniola.

Hollanders

In het midden van de 17de eeuw zocht de West-Indische Compagnie (WIC) een nieuw steunpunt voor hun vaart op Zuid-Amerika en een marinehaven voor haar kaperschepen. In 1634 werd daarom beslag gelegd op Curaçao onder leiding van Johannes van Walbeeck. Twee jaar later, in 1636 werden vanaf Curaçao ook Bonaire en Aruba veroverd op de Spanjaarden.

Peter Stuyvesant

De beroemde Nederlandse koloniaal bestuurder Peter Stuyvesant heeft ook een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Aruba. Peter Stuyvesant was in dienst van de West Indische Compagnie en werd in 1639 benoemd tot directeur-generaal van Curaçao. Dat betekende ook dat hij het bevel voerde over de twee andere Benedenwindse Eilanden: Bonaire en Aruba.

Peter Stuyvesant bracht in 1662 een kort bezoekje aan Aruba. Nadat de bestuurszetel van 'Nieuw Nederland', van Curaçao naar Nieuw Amsterdam werd verplaatst, verhuisde Stuyvesant mee naar het huidige New York waar hij uiteindelijk stierf in 1672. 

Wisselende eigenaren

In de 19de eeuw wisselde Aruba vaak van eigenaar. Afwisselend waren Venezolanen (de Venezolaanse revolutionair ‘De Miranda’ hield het eiland een paar maanden bezet), Fransen, Engelsen en Hollanders de baas op Aruba. Uiteindelijk kwam in 1816 Aruba definitief weer in Nederlands bezit.

Status Aparte

De Arubaanse samenleving heeft altijd gestreefd naar een grote mate van zelfstandigheid. Na een lange politieke strijd werd in 1983 de status aparte van Aruba gehonoreerd ingaande op 1 januari 1986.

Monument: Aruba Status Aparte

Vanaf dat moment was Aruba een zelfstandig eiland binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Sinds 1986 vieren de Arubanen op 18 maart hun onafhankelijkheid van de Nederlandse Antillen. De 'Dag van de vlag en het Volkslied' oftewel de 'Nationale Dag' is een nationale feestdag. Sinds 10 oktober 2010 zijn de Nederlandse Antillen opgeheven. Curaçao en Sint Maarten zijn nieuwe landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden geworden. Bonaire, Sint-Eustatius en Saba zijn bijzondere gemeenten van Nederland geworden. Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat nu uit: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

Slavernij

De slavenhandel uit de 17de eeuw die opgezet werd door de Hollanders, Engelsen, Fransen en Portugezen, vormt een zwarte bladzijde uit de wereldgeschiedenis. Zwarte Afrikanen werden vanuit Afrika naar het Caribische gebied verscheept en daar verhandeld om tewerk gesteld te worden in Noord-Amerika, Zuid-Amerika en op de Caribische eilanden. Hier moesten de slaven zwaar werk verrichten op de verschillende soorten plantages, in de havens en in de zoutpannen. In 1863 werd de slavernij in de Nederlandse kolonies volledig afgeschaft.

Goud

Op Aruba ontstond een ware goudkoorts nadat een herdersjongen in 1824 goud vond bij Rooi Fluit en Rooi Daimari aan de noordkust. Decennialang duurde de zoektocht naar het goud en bezorgde Aruba een enorme welvaartsboost. In eerste instantie werd het makkelijk winbare goud uit de grond gehaald. Later moesten de goudmaatschappijen meer moeite doen om het edele metaal boven de grond te krijgen. Er moesten gaten, putten, liften en schachten gegraven worden.

Aruba telde in die tijd twee goudsmelterijen: de goudsmelterij van Bushiribana en de goudsmelterij van Balashi. In de loop van de tijd zijn er verschillende exploitanten van de goudmijnen en de goudsmelterijen geweest. In sommige tijdvakken van de goudhandel extreem lucratief dan weer waren de kosten hoger dan de baten en moest er geld bij.

De goudindustrie op Aruba vond haar definitieve Waterloo kort na de eerste wereldoorlog. De mijnen waren sterk verouderd en er was een gebrek aan dynamiet en grondstoffen om het goud te zuiveren. Kort na de Eerste Wereldoorlog is nog een (voorlopig) laatste niet succesvolle poging gedaan om de commerciële goudwinning op het Caribische eiland nieuw leven in te blazen. De goudmijnruïnes zijn vandaag de dag nog steeds te bezoeken.

Aardolie

Sinds 1925 speelt het kleine Aruba bij tijd en wijle een prominente rol in de mondiale olie-industrie. De olieraffinage en olieoverslag op Aruba was in sommige tijdvakken aanzienlijk. In 1952 werd het twee biljoenste barrel ruwe olie gezuiverd. Maar de oliesector heeft ook mindere tijden gekend. Eind jaren tachtig was het bijna afgelopen met de olie-industrie op Aruba. Maar sinds de doorstart van 1991 is de raffinaderij weer gedeeltelijk open.

Olieraffinaderij op Aruba

De opbloeiende olie-industrie bracht de Arubanen veel werkgelegenheid en welvaart. Doordat de olieraffinage en de olieoverslag op Aruba zulke enorme proporties aannam kwam er een groot tekort aan vakmensen. Er ontstond een ware immigratiegolf. Duizenden arbeiders van elders werden gecontracteerd. Deze immigranten met verschillende culturele achtergronden gingen wonen en werken op Aruba en maakten deel uit van de Arubaanse samenleving. Vele tradities en gewoontes op Aruba zijn te herleiden naar de grote arbeidsimmigratie. Een mooi voorbeeld hiervan is het uitbundige Arubaanse carnaval dat geïntroduceerd is door arbeidsimmigranten uit Trinidad.

Geschiedenis raffinaderij

Jaartal	Omschrijving
1925	Lago Shipping Company wordt opgericht
1927	Lago Oil and Transport Company Ltd. opent olieoverslaghaven
1928	Arend Petroleum Maatschappij (Koninklijke Shell) opent olieraffinaderij
1929	Lago opent olieraffinaderij
1929	Lago wordt overgenomen door de Standard Oil Company of Indiana
1932	Standard Oil Company of Indiana wordt overgenomen door de Standard Oil Company of New Jersey (Esso/Exxon)
1953	Arend sluit haar poorten
1940	Lago raffinaderij (Exxon) levert olie aan de geallieerden
1986	Lago raffinaderij (Exxon) sluit haar poorten
1991	Lago raffinaderij (Exxon) wordt overgenomen door El Paso Corporation: Lago raffinaderij wordt Coastal Aruba
2004	Coastal Aruba wordt overgenomen door Valero Energy Corporation
2010	Valero Aruba Refinery biedt aan zo’n achthonderd mensen werk en verwerkt 275.000 vaten ruwe olie per dag

Toerisme

Het toerisme is de laatste decennia voor Aruba van enorm belang en zorgt ervoor dat min of meer alle Arubanen direct of indirect met deze bedrijfstak van doen hebben. Jaarlijks bezoeken ruim 1,2 miljoen toeristen Aruba. Het zijn voornamelijk Amerikanen, Canadezen en Venezolanen die het Caribische eiland bezoeken. De vriendelijkheid van de Arubanen, de veiligheid op het eiland en het stabiele klimaat zijn belangrijke eigenschappen van Aruba die het voor toeristen een aantrekkelijke reisbestemming maken waar je het hele jaar door van de zon geniet. Het enige wat in de toekomst roet in het eten kan gaan gooien in de enorme lucratieve toeristenindustrie op Aruba is Cuba. Wat gaan de Amerikaanse toeristen doen als Cuba zich meer gaan ontwikkelen als vakantieland voor de Amerikanen. Nu wordt het communistische Caribische eiland jaarlijks door 150.000 Amerikaanse toeristen bezocht. Alles wat Aruba te bieden heeft kan ook op Cuba worden opgebouwd. Tel daarbij op dat Cuba dichter bij de VS ligt dan Aruba waardoor de reistijd een stuk korter is.

Aruba in jaartallen

Jaartal	Omschrijving
< 1492	Pre-Columbiaans tijdperk, indianen bewonen Aruba
1492	Columbus ontdekt Noord-Amerika en het Carabische gebied, de nieuwe wereld
1499	Alonso de Ojeda ontdekt Aruba, Bonaire en Curaçao
1499-1634	Spaans bewind op Aruba, Bonaire en Curaçao
1621	Oprichting van de West-Indische Compagnie (WIC)
1634	WIC verovert Curaçao op de Spanjaarden
1636	WIC verovert Aruba en Bonaire op de Spanjaarden
1791	WIC wordt opgeheven
1816	De Nederlandse Antillen worden toegevoegd aan het Koninkrijk der Nederlanden
1824	Goud gevonden op Aruba
1863	Afschaffing slavernij op de Nederlandse Antillen
1914-1918	WO1, gaat vrijwel onopgemerkt voorbij aan de Nederlandse Antillen
1928	Oprichting olieraffinaderij en olieoverslag op Aruba
1935	Opening vliegveld
1940-1945	WO2, de raffinaderijen van Aruba en Curaçao leveren olie aan de geallieerden
1955	Eerste cruiseschip doet Aruba aan
1976	Aruba krijgt een eigen vlag en volkslied
1986	Einde olieraffinaderij en olieoverslag op Aruba
1986	Na een aantal rondetafelconferenties en referenda krijgt Aruba de ‘status aparte’
1991	Opnieuw olieraffinaderij en olieoverslag op Aruba
1993-1995	Referenda op Antillen en Aruba; keuze voor behoud van de band met Nederland
2010	Opheffing Nederlandse Antillen