Column: Onverzadigbare aalscholvers op Aruba!

Op een druilerige, inspiratieloze zondagmiddag kun je jezelf prima vermaken met de bij tijd en wijle huiveringwekkende filmpjes die mensen op YouTube plempen. Zo werd ik laatst meegenomen in de wereld van het hobbymatig visjes vangen. De beelden toonden me een brave sportvisser die waarschijnlijk na jarenlang ijverig Douwe Egberts-punten te hebben verzameld, eindelijk tot de aanschaf kon komen van wat vistuig en een heus visbootje. Dat schuitje liet hij keurig de Gelderse IJssel inglijden om vervolgens zijn jacht op consumeerbare visjes te openen om uiteindelijk thuis moeder de vrouw te kunnen verblijden met een smakelijke snoekbaars of vette paling. Het keurige echtpaar had niet voor niets de achterliggende jaren tegen wil en dank meer dan tien tankwagens koffie weggeslurpt om aan de broodnodige waardepunten te komen om een hengeltje te kunnen kopen.

Aalscholver.

Horror

Het filmpje vordert, maar dan gebeurt er iets merkwaardigs. Het beeld wordt plots zwart. Duizenden inktzwarte vogels vullen mijn scherm. Het decor van de vredig voortkabbelende rivier verandert in één oogopslag in de set van de film The Birds. In deze wereldberoemde horrorfilm van Alfred Hitchcock zijn de gevleugelde vrienden even geen vrienden van de inwoners van een onfortuinlijk dorpje in Californië en zorgen daar voor een waar schrikbewind. De vogels op het YouTube-filmpje daarentegen laten het hengelaartje ongemoeid, maar zorgen wel voor een ongekende terreur voor alles wat onder de waterspiegel van de IJssel groeit en bloeit. De enorme massa vogels dendert namelijk als een tsunami over de rivier heen en prikt, spietst, rijgt, lepelt en schept tienduizenden kilo’s vis rücksichtslos uit het water. In de op hol geslagen vogelszwerm ontketent zich een ongekende razernij. De vogels prikken onder water aan alles wat in hun vizier komt. De meeste vissen worden direct opgeslobberd. Echter de duizenden vissen die te groot zijn voor consumptie, maar toch fataal aangeprikt zijn, dobberen na een tijdje roerloos als lijken op de rivier. Het moge duidelijk zijn: bij de dappere visser verdween er ’s avonds geen zelfgevangen aal in de braadpan; de razende vogels hadden in een mum van tijd de gehele palingpopulatie in een groot stuk van de IJssel vakkundig geliquideerd.

Waterraaf

Gelukkig hebben niet alle watervogels de capaciteit om in een paar minuten tijd collectief een halve rivier leeg te trekken, maar de vraatzucht van de vogels uit het YouTube-filmpje is bij tijd en wijle onbegrensd; welkom in de wereld van de aalscholvers. Aalscholvers zijn vogels die doorgaans strak in het zwarte verenpak zitten en waarbij de kop is ingelegd met hypnotiserende opaalblauwe kraalogen. Deze ogen zijn bovendien draaibaar, hetgeen bij de meeste andere vogels niet mogelijk is. De kop is ook het vertrekpunt van een lange geelgekleurde snavel. De punt van de snavel is gezegend met een scherp haakje waardoor het voor de gehaakte vissen geenszins een zegening is om hiermee geconfronteerd te worden. Over de voetjes van het beest zijn gitzwarte flippertjes geschoven die van de vogel een uitmuntende zwemmer maken.

Pieter van den Hoogenband

Zeker onder water zijn aalscholvers heer en meester. Ze kunnen meer dan tweeënhalve minuten hun adem inhouden en racen dan met een rotvaart als een soort Pieter van den Hoogenband achter de prooivisjes aan. De zwemvliezen fungeren daarbij als turbomotor en de staart wordt ingezet als accuraat roer. Aalscholvers hebben daarnaast vleugels met een spanwijdte van meer dan één meter die voldoende lift geven om ruim anderhalve kilogram lichaamsgewicht in het luchtruim te houden. De watervogels knagen gemiddeld een halve kilo vis per dag weg, dat is ongeveer een derde van de bovengenoemde vogelmassa! Aalscholvers hebben dus dagelijks een hoop peut nodig. Helaas is de stofwisseling van de beesten inefficiënt waardoor ze ook veel mest produceren, hierdoor ziet een ander aalscholverprobleem het levenslicht. Als namelijk honderden aalscholvers in een boom gaan zitten, schijten ze doorgaans alles onder. Alle vertegenwoordigers van het plantenrijk die bezoedeld raken met de feces van de zwarte vogels zullen uiteindelijk gaan hemelen.

Beschermd

Ook de professionele IJsselmeervissers zijn niet zo blij met de aalscholvers. Zij claimen dat de vogels jaarlijks meer dan honderdtwintigduizenend kilogram snoekbaars en paling voor hun neus wegkapen uit de voormalige Zuiderzee. Natuurbeschermers betwisten deze cijfers. Zij beweren onder andere dat de aalscholvers, in tegenstelling tot wat hun naam doet vermoeden, weinig aal eten, maar vooral hun zinnen zetten op brasem en pos. De beroepsvissers en natuurbeschermers staan hierdoor diametraal tegenover elkaar. De laatste groep voorspelt dat er uiteindelijk wel zelfregulatie zal optreden waardoor de aantallen aalscholvers zullen decimeren. Vooralsnog zijn de aalscholvers in Nederland keurig beschermd en moet iedereen er met zijn tengels van afblijven.

Halsbandje

Kan de vaderlandse visserij de aalscholver wel schieten, bij de Aziatische vissers schieten de aalscholvers juist te hulp om visjes voor de menselijke consumptie aan het water te onttrekken. Deze aalscholvers zijn tam gemaakt en worden door vissers aangewend om het vangwerk te verrichten. Het vissersbootje wordt dan omsingeld door een heel clubje handtamme aalscholvers die doorlopend visjes bejagen en, al dat niet vrijwillig, weer opbraken voor hun baasje. Doorslikken kunnen ze hun buit in ieder geval niet. De aalscholvers krijgen namelijk keurig ‘een knellend halsbandje’ aangemeten, waardoor de vis in de slokdarm blijft hangen en geen toegang verkrijgt tot de maag. Er zijn overigens nog meer volkjes die uiterst sympathiek tegenover de aalscholvers staan. In Noorwegen bijvoorbeeld worden de vogels gezien als halve heiligen, als aalscholvers in een dorpje of stadje landen, wordt dat gezien als een teken van geluk. Noren worden overigens ook culinair gelukkig als ze een aalscholver te pakken krijgen. De beesten verdwijnen in het Scandinavische land met grote regelmaat in de stoofpot. Dus zó heilig zijn je nou ook weer niet.

Aalscholver.

Kamikaze

De aalscholversoort die zich op Aruba laat zien, onderscheidt zich op bepaalde punten van zijn vakbroeders elders in de wereld. Bij alle aalscholversoorten is het iedere dag visdag, de op Aruba voorkomende Bigua aalscholver echter heeft ook kikkers en insecten aan zijn menu toegevoegd. Daarnaast is de Bigua aalscholver de enige aalscholversoort die ook vanaf een bepaalde hoogte een duik kan maken om vissen te pakken. De vogels vallen dan als een kamikazepiloot naar de oppervlakte van het water. Het is verder een vogel die het hele jaar op One Happy Island resideert en daar dus ook broedt. Als je Bigua aalscholvers wilt spotten kun je het beste je tenten opslaan bij het Bubali vogelreservaat, maar ook op de vijvertjes van de hotels kunnen ze hun zinnen zetten en massaal neerstrijken.

Zeer markante houding

Ook vliegende aalscholvers zijn gemakkelijk te herkennen. De vogels fladderen namelijk graag in formatie waarbij zich dan een V-vorm aftekent tegen de doorgaans wolkenloze lucht van het Caribische eiland. Individueel vliegende aalscholvers lijken overigens op ‘sigaren met vleugels’. In principe kunnen aalscholvers overal de landing op Aruba inzetten. Als ze eenmaal geland zijn, gaan ze vissen of drogen. Dat laatste verdient een nadere uitleg. Aalscholvers hebben namelijk geen waterdicht verenkleed. Ze worden bij het duiken nat tot op de huid. Ze moeten daarom hun vleugels laten drogen als ze weer uit het water komen. Ze drogen hun vleugels met half gespreide vleugels, in een zeer markante houding, op een paal of in een boomtak. Op het immer zonnige Aruba is dat uiteraard geen probleem, binnen een fractie van tijd zijn de vleugels weer volledig opgedroogd. In Nederland is dat uiteraard another ballgame. Ook als het buiten tien graden vriest moet de aalscholver in een wak te water op zoek naar visjes. Om uiteindelijk weer zijn natte vleugels stoïcijns te laten drogen in de vrieskou. Vergelijkbaar met natte handdoeken en broeken die je in hartje winter buiten aan de waslijn te drogen hangt.

Meer informatie over de vogels van Aruba

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Aruba