Column: Gewenste en ongewenste slangen op Aruba!

Op Aruba kronkelen drie verschillende soorten slangen door het landschap. Twee inheemse soorten en één exoot. De twee inheemse soorten, de Arubaanse ratelslang en de Baker’s katteoogslang, zijn uniek en komen verder nergens in de wereld voor. Deze slangen zijn directe afstammelingen van soorten die ook op het vasteland van Midden-, en Zuid-Amerika leven. Door de lange isolatie op Aruba konden zich deze unieke soorten ontwikkelen, zowel in het uiterlijk als in het gedrag. De exotische soort, de Boa c. contrictor, is niet uniek en komt naast Aruba ook voor in Zuid-Amerika en op de Caribische eilanden Trinidad en Tobago.

De Boa c. contrictor komt ook op Aruba voor.

Arubaanse ratelslang

De Arubaanse ratelslang is de minst voorkomende slangensoort van Aruba en wordt op het strandeiland cascabel genoemd. De cascabel is zelfs van alle zesendertig verschillende ratelslangensoorten die verder voorkomen in Noord- en Zuid-Amerika, de zeldzaamste. De cascabel kan uitgroeien tot één meter, heeft een pijlvormige kop en kent met geel-, oranje- en grijsbruin drie kleurenvariaties. De cascabel staat bekend als de minst agressieve slang binnen zijn soort. Echter, evenals alle andere ratelslangen zijn ze giftig. Ruim zestig jaar geleden stierf voor het eerst, en tot nu toe voor de enige keer, een mens als gevolg van de beet van een cascabel. Het betrof een jong kind. Ze vertelde aan de dokter dat ze door een donkerbruine slang was gebeten. Donkerbruin is echter niet de kleur van de cascabel, maar wel van de andere inheemse slangensoort die op Aruba leeft. De dienstdoende geneesheer gaf derhalve het verkeerde tegengif waardoor het kind onfortuinlijk stierf. De cascabel heeft tussen zijn neus en ogen een uniek infraroodzintuig waarmee hij warme prooien kan detecteren. Tijdens de nachtelijke uurtjes wordt deze ‘infraroodcamera’ aangezet en worden nietsvermoedende muisjes, hagedisjes en vogeltjes gemakkelijk opgespoord, overrompeld en verorberd.

Niet goed

Het gaat niet goed met de slang. Naast het feit dat ze alleen maar op Aruba voorkomen is ook het verspreidingsgebied op het eiland nog eens zeer beperkt, slechts twaalf vierkante kilometer. Aruba heeft een totale oppervlakte van honderdtachtig vierkante kilometer. Als klap op de vuurpijl zijn de gevaren binnen dat piepkleine areaal nogeens levensgroot. De beesten worden door auto’s platgereden, worden door geiten vertrapt, worden door verwilderde katten en honden verscheurd en worden door gewetenloze stropers weggevangen voor de illegale slangenhandel. Waarschijnlijk leven er nog ongeveer tweehonderddertig exemplaren in het wild. Daarnaast bivakkeren er honderdtien cascabels in verschillende Amerikaanse dierentuinen. Wellicht wordt het punt snel bereikt dat er meer cascabels in gevangenschap leven, dan dat er rondslingeren op Aruba. De Arubaanse autoriteiten doen er alles aan om het belang van de slang onder de aandacht van de bevolking te krijgen middels voorlichtings- en educatieprogramma’s. Bovendien prijkt de afbeelding van de cascabel op het Arubaanse papiergeld, op de coupure van vijfentwintig florin, en op verschillende Arubaanse postzegels.

Baker's katteoogslang

De Baker’s katteoogslang is op Aruba wijd verspreid en wordt op het Benedenwindse Eiland santanero genoemd. De santanero kan zeventig centimeter lang worden en is zo dik als een duim. Santanero’s hebben een kleurenpatroon van afgewisseld lichtbruine en donkerbruine banden. Verder zijn ze licht giftig en houden van een vochtige omgeving en komen daardoor ook veel voor in tuinen. Tegenwoordig worden de santanero’s op Aruba op handen gedragen. Wat is er aan de hand? Op One Happy Island zijn tientallen ongediertebestrijdingsbedrijven actief. Zij proberen de huizen en tuinen van Arubanen vrij te houden van muizen, ratten, kakkerlakken en andere ongewenste gasten. De laatste tijd krijgen die ondernemingen hulp uit onverwachte hoek: de santanero heeft zich ontpopt als de natuurlijke plaagdierbestijder van Aruba.

Reuzenpad

Eén van de meest ongewenste gast is de reuzenpad. Dit beest huppelt sinds twintig jaar op het eiland rond en zorgt voor gigantische problemen. Zoals de naam al doet vermoeden is de reuzenpad een gigantisch grote pad. De beesten worden op Aruba sapu genoemd en kunnen een lengte krijgen van meer dan twintig centimeter. Ook de vraatzucht van de sapu is gigantisch. Bij de voedselkeuze van de sapu geldt slechts één criterium: de grootte van de potentiële prooi. Als het mogelijke slachtoffer één millimeter kleiner is dan de sapu zelf is, dan is hij in principe het haasje. Dan gaat de sapu proberen om hem met huid en haar te verorberen. Dat kunnen zoogdiertjes, vogeltjes, reptieltjes, amfibietjes of insecten zijn. De sapu’s zijn inmiddels op Aruba bijzonder talrijk en hebben de ambitie om alle levenden schepsels van het eiland weg te knagen.

Geen natuurlijke vijanden

Het geheime wapen van de sapu is dat hij giftig is en hierdoor geen natuurlijke vijanden heeft. Als hij wordt aangevallen door een predator, scheidt de sapu toxines uit die hij tot dertig centimeter richting zijn belager kan spuiten. De meeste roofdieren hebben hier niet van terug en leggen het loodje. Ook honden komen van de koude kermis thuis tijdens een ontmoeting met een sapu. Als ze al thuis komen. Ze denken: ‘leuk, een speelkameraadje’. Als de brave viervoeter vervolgens aan zijn nieuwe vriendje wil gaan snuffelen, valt hij een paar tellen later morsdood neer. Maar als de nood het hoogst is, is … En die redder luistert naar de naam santanero. De santanero is immuun voor het gif van de sapu, hetgeen zeer uitzonderlijk is, en heeft bovendien ontdekt dat sapu’s zeer appetijtelijke maaltjes zijn!

Sinds 1999 kun je een Boa c. contrictor tegenkomen op Aruba.

Boa c. contrictor

In 1999 zijn door ‘slangenliefhebbers’, die hun hobby klaarblijkelijk meer dan zat waren, enkele Boa c. constrictors losgelaten in de Arubaanse natuur. Dat hadden ze beter niet kunnen doen. De boa’s vormen nu een plaag op Aruba. De wurgslangen komen in alle verschillende habitats van het eiland voor en vormen een ernstige bedreiging voor de fauna van Aruba. De boa’s hebben op Aruba geen natuurlijke vijanden en staan dus bovenaan de voedselpiramide. Men schat het aantal boa’s op Aruba op ongeveer achtduizend stuks. De boa’s kunnen enorme proporties aannemen. De langste boa die op Aruba is gedocumenteerd, was meer dan drie meter lang. Voor mensen zijn boa’s overigens ongevaarlijk. Boa’s broeden hun eieren binnenin het lichaam en baren vervolgens hun jongen. De levendbarende boa’s werpen doorgaans geen een-, twee- of drielingen. Een vrouwtjes boa kan per worp meer dan zestig baby-boa’s het levenslicht laten zien. En dan kan het hard gaan met de populatie van boa’s op Aruba. Zeker als je dan ook nog bedenkt dat de boa’s op Aruba zogezegd geen natuurlijke vijanden hebben.

Kuifcaracara

Vroeger was de kuifcaracara, die op de Benedenwindse Eilanden warawara wordt genoemd, de absolute baas op Aruba. Deze roofvogel stond aan de top van de voedselketen. Maar die tijden zijn voorbij. Boa’s zijn excellente klimmers en hebben meneer de warawara zomaar van zijn troon gestoten. Er circuleren foto’s op het internet waar je kunt zien hoe hoog in een waaiboom een warawara een dodelijke omhelzing ontvangt van een boa. Evenals de sapu’s hebben boa’s de ambitie om het dierenbestand van Aruba fors te decimeren. De autoriteiten op het strandeiland zijn inmiddels doordrongen van de ernst van de situatie en proberen zoveel mogelijk boa’s uit de kwetsbare natuur weg te vangen.

Meer informatie over de reptielen van Aruba

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Aruba