Column: Monogame Franse keizersvissen op Aruba

Het rif van Aruba zou je kunnen beschouwen als een immens groot zeeaquarium, waarin ooit honderden verschillende vissoorten zijn uitgezet. Franse keizersvissen zijn één van de meest kleurrijke en prominente bewoners van het Arubaanse koraalrif. Het zijn grote schijfvormige afgeplatte beesten. Door deze vorm zijn ze heel wendbaar en amper door rovers te grazen te nemen. Jonge Franse keizersvissen zijn zwart gekleurd met gele verticale banen. Als ze gaan puberen vervagen de gele banen en worden het langzaam vlekjes. Volwassen exemplaren zijn azuurblauw gekleurd met hypnotiserende gele vlekken. Op One Happy Island worden Franse keizersvissen volop gespot. De dieren bewegen zich in de waterkolom tussen de twee en honderd meter. Franse keizersvissen zijn bovendien goede duikers. Ze kunnen zich dan ook tot op dieptes van meer dan driehonderd meter gemakkelijk manifesteren.

Franse keizersvis.

Zo trouw als een hondje

De meeste vissen leven als solisten en gaan pas op zoek naar een partner als zij de behoefte voelen om zich voort te planten. Nadat de paring zich heeft voltrokken, pakken de dames en heren vissen hun leventjes als vrolijke einzelgängers weer op. Franse keizersvissen daarentegen, vinden het maar niets om de ganse dag moederziel alleen door de waterkolom te fladderen en gaan derhalve al vroeg in hun leven op zoek naar een geschikte metgezel. Met deze gabber wordt zowel lief en leed gedeeld totdat de dood de onherroepelijke scheiding forceert. Het is wel prettig dat het leed gedeeld wordt want er zijn problemen genoeg in het ogenschijnlijke (luizen)leventje van Franse keizersvissen. Over die (vis)luizen later meer. Zo zijn de dieren bijvoorbeeld extreem territoriaal en zullen zij hun grondgebied te vuur en te zwaard verdedigen tegen mogelijke indringers. Probleem hierbij is alleen dat Franse keizersvissen tamelijk hebberig zijn en hun territorium tot astronomische proporties hebben opgeschaald. In een gebied met een oppervlakte van maar liefst vijfduizend vierkante meter, dit is de grootte van een voetbalveld, moet dagelijks gepatrouilleerd worden en wordt de concurrentie vriendelijk doch dringend verzocht het terrein direct te verlaten.

Monogame dieren

Naast Franse keizersvissen zijn er meer monogame dieren. Zo hebben ook zonnebaarzen, pinguïns, albatrossen en prairiewoelmuizen voor dit concept getekend. Het huwelijk tussen prairiewoelmuizen is overigens maar van korte duur. Met een levensverwachting van slechts één jaar volgt bij deze kleine knabbelaars de rouwperiode al vrij snel na de wittebroodsweken. Polygamie komt ook veel voor in het dierenrijk. De absolute koning van de polygamie is de bonobo. Bonobo’s behoren tot mensapen en zijn de volle neefjes en nichtjes van chimpansees. Als een mannetjes bonobo met een vrouwtje aan het paren is, kijkt hij al druk om zich heen naar de volgende kandidaat. Van dit soort praktijken wil de Franse keizersvis echter niets weten. Hij beperkt zijn amoureuze leven zogezegd slechts tot één minnaar. Nadat de vrouwtjes Franse keizersvis haar kroost heeft geworpen, worden de eitjes en daarna de babyvisjes zowel door de mamma als de pappa Franse keizersvis met man en macht verdedigd tegen mogelijke vijanden. Bij andere vissoorten, zoals zalmen, gaat dit er voor de ‘nieuwgeborenen’ meestal bruter en meedogenlozer aan toe. Een vrouwtjes zalm legt ongeveer dertigduizend eitjes die vervolgens aan de goden worden overgeleverd.

Viswasserette

Jonge Franse keizersvissen zijn niet zo ambitieus en starten derhalve hun prille carrière in de schoonmaakbranche. Niet het rein maken van het onderwater-meubilair zoals koraalkolonies en rotsformaties, maar het schoonschrobben van andere visjes jagen zij na. Juveniele Franse keizervissen behoren tot de zogenaamde poetsvissen. Poetsvissen onderwerpen andere vissen aan een schoonmaakbeurt. De vissen worden op deze manier bevrijd van luizen, vlooien, andere stekende parasieten en jeukende dode huidschilfers. Het klantenbestand van de jonge Franse keizersvis is rijkelijk gevuld met een heel spectrum aan zeebewoners. Opmerkelijk genoeg zitten daar ook veel roofvissen bij. Ergens in het brein van zo’n predator moet dus het knopje omgezet worden om het poetsvisje niet als potentiële prooi, maar als dienstbare hulpverlener te taxeren. Als de Franse keizersvis eenmaal zijn volwassen status heeft bereikt, wordt dat knopje niet meer omgezet en happen zeebaarzen en andere rovers maar al te graag hun gebit kapot aan de voormalige weldoeners. Maar als de vissen nog jong zijn, lopen ze geen gevaar. Als de werkdag begint, gaat de Franse keizersvis met zijn lichaam wapperen. Dit is het teken voor de klanten dat de zaak open is. Tijdens het poetsen, is er altijd lichamelijk contact tussen de poetsvis en de cliënt. Als de poetsbeurt klaar is, tikt de Franse keizersvis de klant even aan met zijn borstvin en is de poetsbeurt ten einde.

Spons-knagers

De jonge Franse keizersvissen eten dus hun buikjes rond aan parasieten die ze van andere vissen afplukken. Als de vissen ouder worden, veranderen ze van baan en gaan ander nuttig werk verrichten. Volwassen Franse keizersvissen hebben het namelijk gemunt op sponsdieren. Sponsdieren groeien onder andere op koraalformaties en moeten in toom gehouden worden. Als je sponsdieren hun gang laat gaan, overwoekeren ze uiteindelijk het koraal op een verstikkende manier. Papegaaivissen verrichten soortgelijk werk. Alleen vergrijpen zij zich niet aan sponsdieren, maar aan algen. Als er teveel algen in het rif groeien, zal het koraal ook in de gevarenzone terechtkomen. Je kunt toch aan volwassen Franse keizersvissen merken dat ze in hun jeugd werkzaam zijn geweest in de zorgsector. De vissen zijn namelijk niet schuw en doorgaans voor duikers goed benaderbaar. Sommige exemplaren lijken zelfs tam en komen brutaal uit je hand eten. Wonderbaarlijk genoeg kunnen Franse keizersvissen ook geluiden produceren. Dit doen ze alleen als ze ‘not amused’ zijn. Grommende, knakkende en bonkende klanken verplaatsen zich dan razendsnel door het water.

Franse keizersvis in roomsaus

Als je aan een Franse keizersvis wilt knabbelen, kun je niet op Aruba terecht. Zelfs de koks van de toprestaurants in Oranjestad, waar gekookt wordt volgens de Franse keuken, zullen je geen koningsmaal van Franse keizersvissen kunnen voorzetten. In Singapore en Thailand liggen Franse keizersvissen wel te glimmen op de markt en worden ze culinair onder handen genomen. Het visje schijnt bijzonder appetijtelijk te zijn. Het is overigens wel een verontrustende ontwikkeling dat er steeds meer rifvissen voor de menselijke consumptie in zwang komen. Nu de oceanen steeds leger beginnen te raken, zijn klaarblijkelijk de koraalvissen aan de beurt!

Meer informatie over de rifvissen van Aruba

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Aruba