Column: Polonaise lopende kreeften op Aruba!

De meeste mensen die op Aruba hun hoofd onder water steken zullen in eerste instantie gefixeerd zijn op mooi gekleurde visjes en wuivend koraal. Op het Caribische eiland kom je dan prima aan je trekken. Maar daarnaast leven er op het Arubaanse rif nog veel meer vertegenwoordigers van het dierenrijk die de moeite van het bestuderen meer dan waard zijn, maar die wij eerder associëren met culinaire toepassingen. Kreeften zijn daar een mooi voorbeeld van. Kreeften hebben gedurende de evolutie hun eigen plek op het rif verworven en verrichten daar nuttig werk. Bovendien is de 'Caribische kreeft' die op de oceaanvloer van One Happy Island resideert, een diersoort met unieke eigenschappen.

Violist

In tegenstelling tot de meeste kreeftsoorten zitten er bij de Caribische kreeft geen scharen op de voorste poten gemonteerd. Scharen worden normaal gesproken gebruikt om prooien te verknippen en vijanden af te schrikken. De Caribische kreeft heeft echter andere wapens om zich te verdedigen tegen mogelijke predatoren. Vanuit de kop van de Caribische kreeft vertrekken onder andere lange antennes. Deze voelsprieten kan hij gebruiken als strijkstokken waarmee hij bepaalde structuren van zijn kop in trilling brengt. De meeste belagers zijn niet zo gecharmeerd van dit privé vioolconcert en zorgen dat ze als de wiedeweerga wegkomen. Wanneer de rover echter niet onder de indruk is van het helse kabaal, gebruikt de Caribische kreeft zijn antennes als vlijmscherpe sabels, waarmee hij als een volleerd schermer de degens kruist met zijn kwaadwillende opponent. Als de Caribische kreeft gedurende deze schermpartij het onderspit dreigt te delven, kan hij nog de zogenaamde 'tail-flip' uit zijn mouw schudden. Tijdens deze tail-flip vouwt het beest zijn staart in een bepaalde hoek, waarna hij zich als een soort katapult laat wegschieten.

Kleurrijke kreeft.

Processie

Maar het meest wonderbaarlijke gedrag dat Caribische kreeften in Aruba vertonen is hun jaarlijkse processie. Als de herfst aanbreekt in de Caribische archipel, zal de watertemperatuur licht dalen. Dit is het moment dat de kreeften massaal het rif gaan verlaten en de diepere delen van de oceaan opzoeken. Het vertrek is abrupt en bij voorkeur 's nachts. De kreeften ontvluchten daarmee ook het naderende orkaanseizoen. Bovendien hoeven ze minder te eten omdat in het koudere water hun stofwisseling daalt. Ze verlaten niet één voor één het rif, maar marcheren in lange rijen van soms wel meer dan vijftig exemplaren over de Arubaanse oceaanvloer. Ieder dier volgt de staart van zijn voorganger, het lijkt net alsof de kreeften de polonaise lopen. Zulke tochten zijn een jaarlijks terugkerend verschijnsel. De processie kan tot vijf dagen aanhouden waarbij ze een afstand kunnen afleggen van meer dan 100 kilometer. Het lopen in zo’n stoet heeft veel voordelen. Als bijvoorbeeld één van de leden van de groep wordt aangevallen, helpen de andere leden het ongelukkige slachtoffer te ontzetten. Kreeften kunnen overigens ook prima zwemmen, maar ze geven er klaarblijkelijk de voorkeur aan om over de vloer van de oceaan te kruipen. Op deze manier kunnen ze zichzelf beter verdedigen tegen haaien, tandbaarzen en andere predatoren. De vijand kan dan in ieder geval niet meer van onderaf de aanval inzetten.

TomTom

n het voorjaar verlaten de kreeften weer de diepzee en lopen over de oceaanvloer terug naar het rif, waarbij ze tot op de millimeter nauwkeurig het plekje weten te vinden dat ze in de winter verlieten. Decennialang braken maritieme biologen hun hoofd over dit huzarenstukje. Recentelijk is echter het mysterie ontrafeld. Caribische kreeften blijken uitgerust te zijn met een geavanceerd navigatiesysteem. Caribische kreeften hebben een aardmagnetisch kompas opzak, waarmee ze uiterst nauwkeurig kunnen navigeren over het aardmagnetisch veld. Bovendien kunnen ze met dat kompas niet alleen hun richting bepalen, maar ook hun precieze locatie op de planeet, een soort gps dus. Men heeft altijd gedacht dat alleen zeeschildpadden, haaien en roggen gebruik maken van het aardmagnetische veld om te navigeren. Het is uiterst uitzonderlijk dat een kreeft, een ongewervelde diersoort met een eenvoudig zenuwstelsel, ook het aardmagnetische veld inzet om zich te kunnen oriënteren. Het navigatiesysteem in een auto stuurt de automobilist feilloos naar alle denkbeeldige locaties, maar waarschuwt bovendien de bestuurder voor alle mogelijke gevaren. Als je onverhoopt de snelheidslimiet overtreedt gaan alle alarmbellen af en word je behoed voor gevaarlijke situaties en hoge verkeersboetes. De navigatie van de Caribische kreeft daarentegen heeft geen extra opties en geeft derhalve ook geen signalen af als grote gevaren voor hem op de loer liggen zoals bijvoorbeeld de vissende medemens.

Vissers

Op Aruba zijn ongeveer twintig beroepsvissers werkzaam, die overigens niet te verwarren zijn met de zogenaamde 'big-game' vissers. Tijdens het big-game vissen stappen toeristen aan boord van moderne vissersboten en gaan ze op de volle zee proberen om blauwe marlijnen uit het water te takelen. Vissen voor de fun dus… De Arubaanse beroepsvissers jagen voor hun brood. Tijdens het kreeftseizoen vangen ze de kreeften met zogenaamde 'canasters'. Een canaster is een kleine kooi van ijzer en kippengaas waarin aas is achtergelaten. Het is een soort fuik: de kreeften kunnen er wel inzwemmen, maar niet meer uit. Een eenmaal gevangen kreeft gaat een ongewisse toekomst tegemoet.

Levend koken

Iedereen die wel eens bami bangang bestelt bij de afhaalchinees herkent het beeld wel. In de wachtruimte staan altijd twee enorme aquaria. De ene vissenkom is gevuld met mooie tropische visjes die je stoïcijns aan koekeloeren, terwijl je braaf aan het wachten bent op je oosterse prakje. De inwoners van het andere aquarium hebben daarentegen wel wat anders aan hun kop dan jou blij aan te staren. Hier zitten namelijk geboeide kreeften in. Kreeften die in afwachting zijn van hun naderende executie, die ze bij volledig bewustzijn gaan meemaken. Met het vooruitzicht dat ze bij leven en welzijn in een kokende pan verdwijnen lopen ze niet meer zo vrolijk in de polonaise. Over het wél of niet ervaren van pijn tijdens het levend koken van kreeften, vechten wetenschappers, dierenactivisten en koks elkaar al decennialang de tent uit. Onlangs heeft dit gebed zonder einde een nieuwe wending gekregen, kreeften blijken namelijk morfineachtige stoffen aan te kunnen maken. Alles in de natuur heeft een functie. De evolutie heeft de kreeft niet uitgerust met pijnstillers als het beest geen pijn kan ondervinden. Paradoxaal genoeg gaan mensen veel minder snel de barricade op als het om het lot van mosselen en slakken gaat. Deze beesten laten we toch ook levend badderen in een pan gevuld met water van een onaangename temperatuur.

Meer informatie over het koraalrif op Aruba

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Aruba